Risk Değerlendirmesi Nedir?

İşyerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder.

Kimler Risk Değerlendirmesi Yaptırmalıdır?

6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu gereğince en az 1 (bir) çalışanı bulunan tüm işyerleri risk değerlendirmesi yaptırmak zorundadır.

Risk Değerlendirmesi Yaptırmanın Faydaları Nelerdir?

• İşyerinin iş sağlığı ve güvenliği politikasının oluşmasını sağlar.
• İşyerinde alınmış olan yetersiz ve eksik güvenlik tedbirlerinde iyileştirmeler sağlar.
• İşyerinin kabul edilebilir düzeye indirilmiş risk ile çalışılmasını sağlar.
• İş kazaları ve meslek hastalıklarını azaltır.
• Sağlık giderlerini azaltır.
• Üretim kalitesini yükseltir.
• Tazminat giderlerini azaltır.
• İşletmenin geleceğini güçlendirir.

Risk Değerlendirmesinde İşverenin/İşveren Vekilinin Sorumluluğu Nedir?

1. İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
2. Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
3. İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
4. İşveren, görevlendirilen kişilerin araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlarını karşılar, hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

Risk Değerlendirmesini Kim Yapar?

Risk değerlendirmesi bir ekip tarafından yapılır ve aşağıdaki kişilerden oluşur:

1. İşveren veya işveren vekili.
2. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı.
3. Çalışan temsilcisi.
4. Destek elemanı.
5. İşyerindeki birimleri temsil eden, tehlikeler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

Risk Değerlendirmesinde Tehlikeler Nasıl Tanımlanır?

1. İşyeri bina ve eklentileri.
2. Yürütülen faaliyetler ve işlemler.
3. Üretim süreçleri ve teknikleri.
4. İş ekipmanları.
5. Kullanılan maddeler.
6. Artık ve atık işlemleri.
7. Organizasyon, görev, yetki ve sorumluluklar.
8. Çalışan görüş ve tecrübeleri.
9. Gerekli çalışma izin belgeleri.
10. Çalışan özellikleri ve sağlık gözetimi kayıtları.
11. Özel politika gerektiren çalışan grupları.
12. Teftiş sonuçları.
13. Meslek hastalığı ve iş kazası kayıtları.
14. Zararsız ancak kayda değer olaylar.
15. Ramak kala olay kayıtları.
16. Malzeme güvenlik formları.
17. Maruziyet ölçüm sonuçları.
18. Önceki risk değerlendirme raporları.
19. Acil durum planları.
20. Sağlık ve güvenlik belgeleri.

(2) Aynı üretim yöntemine sahip benzer işyerleri de değerlendirmeye dahil edilebilir.

(3) Tehlike kaynakları şu unsurlarla birlikte değerlendirilir:

1. İşletmenin yeri.
2. Bina planına uygun yerleşim durumu.
3. Yapı malzemeleri ve yapı tarzı.
4. Vardiya düzeni, ekip çalışması, organizasyon vb.
5. Makine, ekipman ve ergonomik uygunluk.
6. Elektrik, havalandırma, yangın sistemleri vb. yardımcı donanımlar.
7. Yanıcı, patlayıcı, taşınabilir maddeler.
8. Hijyen koşulları ve alışkanlıklar.
9. Ulaşım yolları kullanımı.
10. Eğitim eksikliği, talimat yetersizliği.

(4) Kontrol, ölçüm ve inceleme çalışmaları yapılmamışsa; tehlikelerin maruziyet düzeyleri belirlenmelidir.

Riskler Nasıl Belirlenir ve Nasıl Analiz Edilir?

1. Tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin oluşma sıklığı, etkisi ve kimleri nasıl etkileyeceği belirlenir.
2. Toplanan verilerle analiz yöntemi seçilerek riskler değerlendirilir.
3. Her iş bölümü ayrı ayrı değerlendirilir.
4. Bölümler arası etkileşim analiz edilir.
5. Riskler büyüklük ve önem sırasına göre yazılı hale getirilir.

Risk Kontrol Adımları Nelerdir?

1. Planlama: Öncelikli risklerin kontrolü için plan yapılır.
2. Risk kontrol tedbirleri:
   • Tehlike kaynağının ortadan kaldırılması
   • Daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi
   • Kaynağında mücadele edilmesi
3. Uygulama: Planlar işverence uygulanır.
4. İzleme: Planlar izlenir, aksaklıklar düzeltilir.

(2) Toplu korunma önceliklidir. Yeni risk doğmamasına dikkat edilir.

(3) Önlemler sonrası risk seviyesi tekrar değerlendirilir. Yüksekse adımlar tekrarlanır.

Risk Değerlendirmesi Kaç Yılda Bir Yenilenmelidir?

1. Çok tehlikeli: 2 yılda bir
2. Tehlikeli: 4 yılda bir
3. Az tehlikeli: 6 yılda bir

Aşağıdaki durumlarda ise süre beklenmeden yenilenmelidir:

1. İşyeri taşınması, bina değişiklikleri
2. Teknoloji veya ekipman değişiklikleri
3. Üretim yöntemindeki değişiklikler
4. İş kazası, meslek hastalığı ya da ramak kala olaylar
5. Mevzuat değişikliği
6. Sağlık gözetimi ya da ölçüm sonuçlarına göre gereklilik
7. Dış kaynaklı yeni tehlike ortaya çıkması